Những Chi Tiết Của 3 Trạng Thái Chung
Tất cả mọi danh pháp, sắc pháp thuộc trong tam giới đều có 3 trạng thái chung: trạng thái vô thường, trạng thái khổ, trạng thái vô ngã.
Trong mỗi trạng thái chung của danh pháp, sắc pháp ấy, có nhiều trạng thái chi tiết được khai triển rộng trong bộ Visuddhimagga, phần Maggāmaggañāṇavisuddhi như sau:
4.1- Trạng thái vô thường có 10 loại
1- Aniccato: Trạng thái không thường.
2- Adhuvato: Trạng thái không bền vững.
3- Asārakato: Trạng thái vô dụng, không cốt lõi.
4- Calato: Trạng thái biến động.
5- Palakato: Trạng thái tiêu hoại.
6- Vipariṇāmadhammato: Trạng thái biến đổi là thường.
7- Maraṇadhammato: Trạng thái hủy diệt (chết) là thường.
8- Vibhavato: Trạng thái bị hoại.
9- Saṅkhato: Trạng thái bị cấu tạo.
10- Pabhaṅguto: Trạng thái bị tan rã.
Đó là 10 chi tiết nêu lên trạng thái vô thường của danh pháp, sắc pháp.
4.2- Trạng thái khổ có 25 loại
1- Dukkhato: Trạng thái khó chịu.
2- Bhayato: Trạng thái đáng kinh sợ.
3- Ītito: Trạng thái khốn đốn.
4- Upaddavato: Trạng thái tai nạn nguy hiểm.
5- Upasaggato: Trạng thái cản trở.
6- Rogato: Trạng thái bệnh tật.
7- Ābādhato: Trạng thái đau ốm.
8- Gandato: Trạng thái ung nhọt.
9- Sallato: Trạng thái tên độc.
10- Aghato: Trạng thái xấu xa.
11- Atāṇato: Trạng thái không che chở, chống đỡ được.
12- Aleṇato: Trạng thái không ẩn náu được.
13- Asaraṇato: Trạng thái không nương nhờ được.
14- Ādīnavato: Trạng thái tội chướng.
15- Aghamūlato: Trạng thái nguồn gốc của đau khổ.
16- Sāsavato: Trạng thái phiền não trầm luân.
17- Vadhakato: Trạng thái sát hại.
18- Mārāmisato: Trạng thái mồi của ma vương.
19- Jātidhammato: Trạng thái tái sanh là thường.
20- Jarādhammato: Trạng thái già là thường.
21- Byādhidhammato: Trạng thái bệnh là thường.
22- Sokadhammato: Trạng thái sầu não là thường.
23- Paridevadhammato: Trạng thái than khóc là thường.
24- Upāyāsadhammato: Trạng thái thống khổ cùng cực là thường.
25- Saṅkilesikadhammato: Trạng thái ô nhiễm bởi phiền não là thường.
Đó là 25 chi tiết nêu lên trạng thái khổ của danh pháp, sắc pháp.
4.3- Trạng thái vô ngã có 5 loại
1- Anattato: Trạng thái không phải ta, của ta.
2- Parato: Trạng thái khác lạ (không phải ta, của ta).
3- Rittato: Trạng thái trống rỗng.
4- Tucchato: Trạng thái hư huyễn.
5- Suññato: Trạng thái không không.
Đó là 5 chi tiết nêu lên trạng thái vô ngã của danh pháp, sắc pháp.
Như vậy, 3 trạng thái chung: trạng thái vô thường, trạng thái khổ, trạng thái vô ngãcủa danh pháp, sắc pháp, khi được phân loại ra chi tiết gồm có 40 trạng thái.
Mỗi trạng thái chi tiết của danh pháp, sắc pháp này, được hiện rõ tùy theo căn duyên của mỗi hành giả tiến hành thiền tuệ, và cũng có thể dẫn đến sự chứng ngộ chân lý Tứ thánh đế, chứng đắc 4 Thánh Đạo, 4 Thánh Quả và Niết Bàn, diệt đoạn tuyệt được phiền não.
(TÌM HIỂU PHÁP HÀNH THIỀN TUỆ- TK HỘ PHÁP)