Không có ngày mai
Không có ngày hôm qua,
Không có lý do để phiền muộn âu sầu
Và cũng không cần phải nói:
"Tôi nhớ lại chuyện này"
Hay: "Tôi khấn vái cầu xin chuyện kia"
Chỉ có ngày hôm nay.
-- Ananda Pereira
SỐNG TRONG HIỆN TẠI
Hãy chú tâm vào ngày hôm nay.
Nghiệp báo, Từ bi, Vô thường,
Tất cả chân lý trong đời sống đều nằm vỏn vẹn
trong giây phút ngắn ngủi này.
Hôm qua chỉ là giấc mộng và ngày mai, nào ai biết sẽ ra sao?
Hãy sống trong hiện tại! -- Kassapa Thera.
TINH THẦN BẤT KHUẤT
Chúng ta là chiến sĩ của Người đã
từng nói: "Ta có đủ lòng tự tin,
đủ sáng suốt, đủ năng lực để tự giải thoát,
để làm tất cả mọi việc.
"Dầu máu có cạn, thịt có mòn dần và tan rã, dầu chỉ còn xương với da,
ta sẽ không rời chỗ ngồi này trước khi Thành Công.
"Trong cuộc chiến đấu cuối cùng này ta
quyết phải thắng.
"Mãi kéo dài đời sống khốn khổ, vô tận này
có ích lợi gì?
"Thà ngã gục trên bãi chiến trường một cách anh hùng còn hơn.
"Không nên rụt rè trước mục phiêu cao cả như kẻ hèn nhát.
Người đã nói lên những lời trên
đây là
Đấng Tôn Sư Vô thượng của chúng ta.
KASSAPA THERA
Đức Phật thường lặp lai và thiết tha nhắc nhở chúng ta những
đặc tính như Tưởng niệm, Quyết định, Tinh tấn
và không ỷ lại nơi ai khác hơn ta.
Điều mà Ngài không bao giờ dạy là thuyết
Định mệnh. Ngài dạy rằng vạn vật biến
đổi không ngừng, tất cả những vật hữu lậu
(Sankhāra)
đều vô thường (Anicca). Tâm
tính là một vật hữu lậu. Vậy tâm tính là vô thường, nghĩa là biến
đổi. Chính sự biến đổi, vô thường ấy là
then chốt của sự giải thoát cuối cùng. Cái gì nhơ bẩn có thể trở thành
trong sạch. Cái gì yếu có thể trở nên mạnh. Cái gì không thành thục có thể
rèn luyện để trở nên thành thục.
Muốn lên cao ta không thể nhảy vọt lên mà phải bền gan, trì chí và liên
tục nổ lực tiến lên. Chính nhờ bước từ bước mà ta có thể
đi xa ngàn dặm. Có một
đức tính tốt đẹp có thể giúp ta thành
công trong mọi việc. Đức tính ấy là
động lực thúc đẩy ta đi tới mãi, vững
chắc, liên tục, không nản chí, không sờn lòng, không khựng bước trước
chướng ngại, không chịu thất bại trong bất cứ trường hợp nào và luôn luôn
chiến đấu, đạt cho kỳ được mục phiêu.
Đó là đức tính mà
Đức Phật mong muốn cho hàng Phật tử
chúng ta cố gắng trau giồi: Tính Bất khuất.
Tinh thần bất khuất rực rỡ hơn mặt trời,
đáng được tín nhiệm hơn các vì tinh tú và hùng hậu hơn tất cả các năng
lực khác trên thế gian.
Tinh thần bất khuất luôn luôn chiến thắng.
Phật Pháp là một Giáo lý dũng khái, thích hợp với người cương
quyết. Một tâm hồn ương yếu, lãng mạn sẽ thấy Phật giáo là vô ích, vì Giáo
lý này chỉ hợp với người thực tiển, dám nhìn ngay vào thực tế
để đối phó và sẵn sàng tận dụng khả năng
mình trong việc ấy. Hiện hữu là Tham, Sân, Si.
Đâu đâu cũng có tham, sân, và si. Từ
trong đền đài cung
điện đến hang cùng ngõ hẻm, nhà giàu
cũng như nhà nghèo, trong các bệnh viện, các nơi du lịch cũng như trước
pháp đình. Mỗi khi nhìn thấy chúng là
ta phải nhận ra ngay vì ta không thể chiến thắng một kẻ thù mà ta không
nhận ra.
Người Phật tử tìm Chân lý và không nhận những "Chân lý nửa mùa",
những sự thật phân nửa. Người Phật tử phải tự tìm chân lý trong chính bản
thân mình. Không có ai, dầu là một vị Phật đi
nữa, có thể truyền cho một người khác sự giác ngộ hoàn toàn. Mỗi
người Phật tử chỉ noi theo gương Đức Phật và
Chư vị A-La-Hán để cố gắng tự giải thoát cho
mình.
TIN TƯỞNG
Để vượt qua trận thủy tai tràn ngập
đời sống với dục vọng, sanh tử, tà kiến, và si mê.
Ta không thể đứng yên một chỗ,
Cũng khôngthể bó tay chịu chìm đắm một cách
ngông cuồng.
Ta phải có đủ quả cảm, cương quyết, và
…
một niềm tin tưởng hoàn toàn vững chắc. -- KASSAPA THERA
Người xưa có câu: "Kinh
nghiệm giống như một cái lược mà người ta chỉ có khi
đầu đã rụng hết tóc". Thật vậy,
khi thâu thập đủ kinh nghiệm thì
đã già, không còn cơ hội
để thực nghiệm nữa.
Người trí tuệ biết hưởng kinh nghiệm của kẻ khác.
TÂM LỰC
Đức Phật khuyên các môn
đệ nên tận dụng tâm lực của mình trong
việc tốt đẹp, cao thượng nhất là sự
giải thoát cuối cùng.
Nếu giữa ban trưa, đứng ngoài trời
ta dùng một ống kính lồi để gom ánh sáng mặt
trời vào một điểm nhỏ trên bàn
tay, trong khoảnh khắc ta sẽ nghe nóng. Trái lại, ban
đêm cũng
đứng chỗ ấy và cũng dùng ống kính lồi ấy
để gôm ánh sáng một ngọn đèn
điện 40 watts (thay ví ánh sáng mặt trời) ta
sẽ không nghe nóng trên tay, ngoại trừ khi nào ta có một xúc giác
đặc biệt nhạy nóng.
Tâm lực cũng vậy, khi an trụ, tâm càng mạnh, tâm lực càng hùng hậu. Tâm
yếu, dầu có an trụ cũng không sao tạo được
năng lực mạnh. Vì thế, cùng an trụ như nhau, tâm lực của mỗi người
mạnh yếu khác nhau, và quan trọng hơn, tâm lực an trụ của một người, từng
lúc, cũng không bằng nhau. Một bẩm tính dũng mãnh cũng có lúc yếu ớt, một
bẩm tính yếu ớt lắm khi cũng hùng hậu.
Vậy, giai đoạn đầu tiên trong việc
trau giồi tâm lực là kiên tâm cố gắng rèn luyện cho tâm
được thuần thục và trở nên một nguồn
sinh lực dồi dào. Nói cách khác, phải rèn luyện ý chí.
Để nung đúc một ý chí sắt đá, phương thức hữu
hiệu nhất là tự kiểm soát từng phút, từng giây, từng chập tư tưởng,
không ngừng.
Đời sống thường ngày của chúng ta là gì? Chỉ có một vòng quanh
quẩn đáng chán và
đáng sợ. Chúng ta mãi lo quây quần
theo công việc sinh nhai hằng ngày mà không còn thì giờ
để sống. Chúng ta tận lực củng cố địa vị xã
hội. Chúng ta gia công, gắng sức bước lần lên, trên bước thang vật chất,
để hưởng chút mồi danh bả lợi và tự
lấy làm quan trọng khi thành công. Gặp thất bại, vì phần
đông chúng ta phải bị thất bại, ta không quan
tâm đến cho đó là việc thường tình của thế sự. Trong khoảng thời
gian ấy cái chết lặng lẽ đi đến mỗi người
chúng ta, càng lúc càng gần, và, câu chuyện
đáng thương tâm lai xảy ra. Trang nhật ký đã
lật qua. Một trang khác bắt đầu… trong kiếp
sống mới. Và như vậy tiếp diễn mãi mãi, không cùng, kiếp này
đến kiếp khác, như những mẫu chuyện khốn khổ
triền miên diễn đạt.
Ngoảnh mặt đi, không nhìn thấy
những việc phù phiếm, sớm sanh tối diệt ấy có phải là trốn
đời không? Bây giờ ta đã trưởng thành,
bộ y phục của ta lúc còn thơ ấu đã trở
thành quá bé nhỏ, vậy bỏ nó đi với các món đồ
chơi trẻ con có phải là trốn đời
không? Trong pháp thiền định, trạng thái phỉ lạc và năng
lực thần thông chỉ là những kết quả phụ thuộc, những giải thưởng
dọc đường vô cùng quý giá hơn tất cả
những gì mà ta có thể hưởng thụ trong đời
sống vật chất. Ta có thể đạt được, và có người
đã đạt
được các giải thưởng ấy. Đó không phải là những giả
định chỉ có trong trí tưởng tượng. Thiền định
dẫn dắt ta đến nơi giải thoát cuối cùng.
Tâm an trụ càng ngày càng yên lặng, càng hùng mạnh và
đến mức cùng tột, thấy
được chân tướng sự vật. Đến tầng Minh Sát
sáng suốt ấy hành giả sẽ có một ý chí cương quyết mau mau thoát ra
cho khỏi đời sống và những gì thuộc về
đời sống. Cũng như một người vừa thức tỉnh,
thấy mình từ lâu nay nặng mang một thây ma hôi thối mà vẫn quý
trọng như một bảo vật. Tức nhiên người ấy mau mau quăng
bỏ thây ma. Với phản ứng tự nhiên ấy hành giả
đã chứng
đạo quả Niết Bàn.
XUẤT GIA (I)
Ai dứt bỏ được những khác vọng của mình
để ra đi như người không nhà cửa.
Ai đã tận diệt tham dục và từ bỏ những
thích nghi của đời sống vật chất:
Ta gọi người ấy là thiện tri thức (brahamana). -- PHÁP CÚ (415)
Người đời thường hiểu rằng xuất gia
là từ bỏ đời sống vật chất. Trong Phật
Giáo, xuất gia (Nekkhamma) là một sự trưởng thành hơn là một
sự từ bỏ.
Người đã trưởng thành, người
đã vượt lên trên các món
đồ chơi trong đời sống,
Người ấy đã qua thời kỳ ấu trĩ.
Nguời không còn cầu mong gặt hái
Người ấy không phải là người gieo giống. -- KASSAPA THERA
ẨN DẬT
Người ngồi một mình, nằm một mình, đi một
mình, người bền chí cố gắng, người biết tự chế ngự lấy mình: "Người
ấy biết tìm thích thú nơi chốn rừng sâu". -- PHÁP CÚ (305)
- Bồ Tát tự nhiên có khuynh hướng tìm nơi vắng vẻ. Không phải vì ghét bỏ
người khác, nhưng vì trong đời sống ẩn dật
các Ngài nhận thấy có một cái gì cao quý xác thực và trong sạch. Từ
kiếp này sang kiếp khác, Ngài lánh xa chốn phồn hoa
đô hội để một mình ra
đi, sống thanh đạm và tự toại
đời sống của người ẩn sĩ.
- Bồ Tát luôn luôn đi tìm Chân lý,
khi một tâm trí tìm tòi, chăm chú hướng về
Chân lý thì chỉ biết có một Chân lý và cương quyết gạt bỏ ra ngoài
tất cả những gì không phải Chân lý. Bồ tát
đập tan cho kỳ được cái vỏ cứng "tín
điều"
để tận tường quan sát bên trong. Nếu ở trong là những gì
đã hư thối, Ngài không ngần ngai vứt
bỏ luôn cái vỏ. Khi Bồ Tát đồng ý với đám
đông về một điểm nào tức là tự Ngài đã
nghĩ như thế ấy. Ngài không bao giờ chấp nhận vì sợ sệt, lười biếng hoặc
vì một lý lẽ nào khác.
- Mỗi khi có thể
giúp ích người khác, Ngài rất sẳn sàng và vui vẻ. Tuy nhiên, Ngài cũng
biết rằng xen vào công việc của người khác, thường có hại nhiều hơn lợi,
vì thế lắm khi Bồ Tát buộc lòng đứng ngoài
để nhìn.
- Trong đời sống ẩn dật Bồ Tát tìm
thấy sự an lành và sức mạnh. Lúc người khác tìm an cư giữa
đám đông, Ngài chỉ thấy yên ổn khi
sống vắng vẻ một mình. Rừng sâu không làm cho Ngài sợ sệt. Những chuyện
lặt vặt nhỏ nhen trong đời sống không làm
bận rộn Ngài nữa. Tâm càng lúc càng yên lặng, càng ngày càng an trụ, thiêu
đốt tất cả các dây trói buộc của đời sống vật
chất. Tâm trí nhẹ nhàng, trong trẻo, yên tĩnh, thanh tịnh, không
chút bợn nhơ, luôn luôn tìm tòi, khảo sát và luôn luôn hướng về Chân lý.
- (*)…Không thể hoàn toàn trong sạch ngoài lối sống ẩn dật. Không thể
hoàn toàn chế ngự nội tâm và chiến thắng tình dục ngoài cuộc chiến
đấu đơn độc. Tuy nhiên, sống ẩn dật và
hưởng những thú thanh tao do đời sống ẩn dật
tạo nên không phải là mục tiêu cuối cùng của
đời tu sĩ như mọi người lầm tưởng, mà
chỉ là một phương tiện để đạt được mục tiêu
cuối cùng. Những nổ lực không ngừng của Phật Tổ Gotama và bao nhiêu
đệ tử của Ngài
đã chứng minh
điều đó.
- "Ta nên nhận định rằng những người ấy
(những người sống ẩn dật để thiền định) đang thực hiện một công trình
vô cùng hữu ích. Hữu hạnh thay cho ai biết quay nhìn trở lại vào bên trong
mình vì trong khoảnh khắc có thể thâu thập lợi ích muôn phần vững bền hơn
những người chỉ biết xây dựng hạnh phúc ở bên ngoài" (Master Eckehart)
KHÔNG THAM
Người nào kiểm soát được lòng tham
vô độ và phức tạp của mình, phiền não
không tìm được chỗ nương tựa nơi người ấy và
sẽ rời bỏ người ấy như giọt nước trên lá sen phải trợt xuống vì không bám
được vào lá. -- PHÁP CÚ (336)
Một vị Bồ Tát không khi nào để cho lòng
tham chi phối. Ngài sống như một chủ nhân và luôn luôn dùng trí tuệ
để kiểm soát chặc chẽ những ý muốn của mình.
Con đường của Ngài thật dài và rất là
cam khổ, nhưng đồ hành lý của Ngài
thật nhẹ và Ngài luôn luôn hân hoan tiến bước và tiến bước không ngừng.
KHÔNG SÂN
Kẻ nào tìm hạnh phúc trong sự đau khổ của
người khác, kẻ ấy bị trói buộc trong vòng thù hận.
Người như thế ấy không thể thoát khỏi lửa sân. -- PHÁP CÚ (291)
Không ai có thể oán ghét người khác mà không mất một phần tự do của
mình. Thì giờ và năng lực là hai vật
sở hữu quý báu nhất trong đời. Nhưng lắm khi,
vì mất lý trí, chúng ta phung phí bao nhiêu thì giờ cho những người
mà chúng ta gọi là thù nghịch. Phung phí một cách vô lý và ngông cuồng
cũng như trong những lúc say đắm chúng ta
phung phí thì giờ cho người thân yêu.
Sân hận là một cảm xúc có sức phá hoại. Sân hận là một loại súng có sức
giật lùi vô cùng nguy hiểm. Sự thiệt hại do viên
đạn gây ra ở phía trước nòng súng khó
sánh được với sự hao tổn ở phía sau.
Đã là Phật tử, chúng ta phải nhận
định rằng con đường thù hận là con
đường nô lệ, phiền não và đau khổ.
Không oán ghét không phải là dung thứ kẻ thù. Nếu thấy
được rõ ràng chân tướng của vạn vật --
thật ra ít người thấy được -- ta sẽ biết rằng
chúng ta không thể làm hại ai được.
Đôi khi chính tay ta đã làm cho một người thù
đau khổ. Sự đau khổ ấy chỉ là kết quả
của nghiệp xấu mà người ấy đã gây ra
một lúc nào đó trong quá khứ. Ta chỉ là
người tình nguyện đứng ra làm tay sai
cho cái nghiệp của người thù để gây nên
một nhân xấu mới mà, trong một lúc khác, đến
lược ta phải trả. Như vậy tiếp diễn mãi mãi, kiếp này sang kiếp
khác, cho đến ngày ta nhận
định được sự ngu xuẩn của ta và cố
gắng chấm dứt nỗi khổ tâm mà ta đã tự
tạo cho ta.
Phân tích đến mức cùng tột, không
oán ghét một người thù rõ thật là dung thứ cho ta, là tha cho ta khỏi phải
chịu những cực hình rùng rợn do sự oán ghét gây ra, là tránh cho ta khỏi
phải tham gia một cách dại dột vào những việc trả quả của người khác, chỉ
có người thích chịu đau khổ mới khư khư ôm lấy
lòng sân.
Người ngu mà biết rằng mình ngu là đã
khôn phần nào.
Ngu mà tưởng là mình khôn, đó mới là
thiệt là người ngu. -- PHÁP CÚ (63)
Bao nhiêu người trong chúng ta đủ khôn
ngoan để nhìn nhận sự ngu xuẩn của ta? Người Phât tử chúng ta nói
rằng vạn vật đều vô thường. Nhưng nhìn
kỹ lại những hành động, những kế hoạch, những
nguyện vọng của chúng ta, ta sẽ nhận thấy rằng lời nói trên chưa
hẳn thuyết phục tâm trí ta. Vì sao? Vì Moha, lòng si mê, còn chế
ngự tâm ta.
TỰ DO
"Người đã cởi bỏ gông cùm trong cỏi
người và đã vượt hẵn ra ngoài xiềng
xích của cỏi trời, người ấy đã hoàn
toàn thoát ra khỏi sự trói buộc. Như Lai gọi người ấy là bậc sa môn
(Brahmana)". -- PHÁP CÚ (417)
SỐNG TRONG HIỆN TẠI
(Live now)
Ananda Pereira
Buddhist Publication Society - Ceylon
Dịch giả: Phạm Kim Khánh
Kỳ Viên Tự
P. L. 2507 - D.L. 1963
budsas.org